Εισαγωγή
Δημοσιεύοντας κάποια εικόνα (ή οποιαδήποτε άλλη πληροφορία σε ψηφιακή μορφή) στο web, κανείς ουσιαστικά συνηγορεί στην αδιάκριτη διάδοσή της. Καλό λοιπόν είναι να έχει υπόψιν οτι, για να εμφανιστεί η εικόνα στην οθόνη του "αναγνώστη", προϋπόθεση είναι να την έχει ήδη αντιγράψει στην τοπική του μνήμη. Απο εκεί και πέρα είναι τεχνικά δύσκολο (ή τουλάχιστον σε πολλές περιπτώσεις οικονομικά ασύμφορο) να τον αποτρέψουμε να διαφυλάξει το αντίγραφο μόνιμα - και να το χρησιμοποιήσει κατά βούληση. Για παράδειγμα, αν θέλει μπορεί να δημιουργήσει οσαδήποτε νέα αντίγραφα, χωρίς την παραμικρή απώλεια σε ποσότητα ή ποιότητα, και να τα διαδώσει ο ίδιος σε διαφορετικό πλαίσιο (context). Δεν είναι λοιπόν υπερβολικό να υποθέσουμε οτι κάποια δεδομένη στιγμή μπορεί να εμφανιστούν δύο ή περισσότερα φαινομενικά άσχετα μεταξύ τους πρόσωπα στην κατοχή της ίδιας - ακριβώς - ψηφιακής εικόνας.
Δεδομένης της κατάστασης αυτής, πως μπορούμε να πείσουμε κάποιον τρίτο, ενδεχομένως δικαστή, οτι μια εικόνα, και ειδικότερα μια φωτογραφία, ανήκει πραγματικά σε μας, οτι δηλαδή είναι δικό μας δημιούργημα (και μας ανήκουν τα πνευματικά δικαιώματα); Αν η φωτογραφία προέρχεται από τον αναλογικό κόσμο, έχει αποτυπωθεί δηλαδή σε φιλμ, τότε τα πράγματα είναι (λίγο-πολύ) ξεκάθαρα: κατοχή του "αρνητικού" (ή θετικού αν πρόκειται για slides) ισοδυναμεί με κατοχή των πνευματικών δικαιωμάτων - κάθε αναλογική φωτογραφία έχει ακριβώς ένα αρνητικό (ή κανένα, αν έχει καταστραφεί).
Τι γίνεται όμως στον ψηφιακό κόσμο, εκεί όπου η φωτογραφία, και γενικώς η εικόνα, "γεννιέται" σε ψηφιακή μορφή - έτοιμη δηλαδή να διαδοθεί χωρίς καμία ένδειξη ή αναφορά στον δημιουργό; Με αυτό το ερώτημα ασχολείται η επιστήμη του digital watermarking (δεν θα επιχειρήσω να μεταφράσω το όρο), μια επιστήμη συγγενική προς την στεγανογραφία και (λιγότερο) την κρυπτογραφία.
Τι είναι το digital watermarking
Δεν είναι παρά ένα ακόμη είδος ψηφιακής επεξεργασίας. Σκοπός είναι ένα δυνατό "δέσιμο" (binding) της εικόνας με κάποιες "επιπλέον" πληροφορίες. Αν επιλεγούν σωστά, οι πληροφορίες αυτές μπορεί να ανα- και αποδεικνύουν την ταυτότητα του δημιουργού της εικόνας, παίζοντας τον ρόλο του "αρνητικού" σε περίπτωση αντιδικίας. Ο τρόπος συνύφανσης των πληροφοριών με την εικόνα, δηλαδή το "watermark", είναι τέτοιος ώστε να μην μπορούν να αφαιρεθούν, παρά μόνο με την παραμόρφωση της αρχικής εικόνας σε τέτοιο βαθμό, ώστε να μην "δείχνει" πια αυτό που αρχικά έδειχνε. Με άλλα λόγια, ο κλέφτης μιας watermarked εικόνας, προκειμένου να αφαιρέσει τις συνυφασμένες από τον δημιουργό πληροφορίες, είναι αναγκασμένος να "κατακρεουργήσει" την εικόνα (crop, add noise κλπ.) καταλήγοντας σε μία ουσιαστικά διαφορετική εικόνα.
Αν και ακόμη σε σχετικά ανώριμο στάδιο ως επιστήμη, έχουν αναπτυχθεί διάφορα είδη digital watermarking εκ των οποίων περισσότερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το μη-ορατό (invisible) watermarking. Σε αντίθεση με τις περισσότερες μορφές ψηφιακής επεξεργασίας, το invisible watermarking δεν αλλοιώνει την (ανθρώπινη) αντίληψη της εικόνας (δηλαδή δεν έχει αντιληπτή επίδραση στην φωτεινότητα, αντίθεση, οξύτητα, τα χρώματα κλπ. της εικόνας).
Αναλογικός vs Ψηφιακός Κόσμος
Στον αναλογικό κόσμο, το αρνητικό προηγείται της ψηφιοποιημένης εικόνας. Στον ψηφιακό κόσμο, το watermark πρέπει να προστεθεί στην ψηφιακή εικόνα μετάξύ δημιουγίας (λήψης, αν πρόκειται για φωτογραφία) και δημοσίευσης. Ένα επιπλέον πρόβλημα που προκύπτει στον ψηφιακό κόσμο είναι εκείνο των πολλαπλών watermarks: αν ο κλέφτης προσθέσει ενα δεύτερο watermark στην εικόνα, πως, σε περίπτωση αντιδικίας, εξακριβώνεται ποιο από τα δύο watermarks προηγήθηκε χρονικά; Ένας τρόπος επίλυσης του προβλήματος αυτού είναι η καθιέρωση ενός έμπιστου διαμεσολαβητή, ο οποίος προσφέρει μια υπηρεσία γνωστή ως "timestamping". Προσθέτει δηλαδή μια χρονική ένδειξη (timestamp) στο watermark. Το δεύτερο watermark (εκείνο του κλέφτη), δεδομένου οτι έπεται χρονικά του πρώτου, φυσικά φέρει μεταγενέστερο timestamp και έτσι καθίσταται δυνατή η εξακρίβωση της ταυτότητας του πραγματικού δημιουργού της εικόνας.
Η σημασία του watermarking μπορεί να εκτιμηθεί αν κανεις αναλογιστεί το εξής σενάριο. Ο κλέφτης βρίσκει μια ψηφιακή εικόνα που δεν είναι watermarked και αποφασίζει να την "κάνει δικιά του". Δεν έχει παρά να της προσθέσει το δικό του watermark. Αν συμβεί αυτό, ούτε ο πραγματικός δημιουργός δεν μπορεί πια να αποδείξει το δίκιο του - ο κλέφτης κατάφερε να κατασκευάσει το αυθεντικό "αρνητικό" της εικόνας.
Συμπέρασμα
Με την τεχνολογία που αυτή τη στιγμή κυριαρχεί στο Internet, δεν μπορεί να αποφευχθεί το "κλέψιμο" ψηφιακής πληροφορίας. Έχουν όμως ήδη αναπτυχθεί, και συνεχίζουν να αναπτύσσονται, τεχνικές που υπόσχονται να δώσουν στον δημιουργό πνευματικής ιδιοκτησίας την δυνατότητα να υπερασπίσει το δίκιο του σε περίπτωση αντιδικίας. Το άρθρο αυτό, έχοντας δώσει μια πολύ μικρή περιγραφή της τεχνικής digital watermarking, φιλοδοξεί να αποτελέσει αφορμή προβληματισμού σε ένα θέμα που, όπως είναι φυσικό, έχει πολλές προεκτάσεις: ηθικές, νομοθετικές και άλλες.
πηγή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου